შარდის შეუკავებლობა ბავშვებში

შარდის შეუკავებლობის თავისებურება ეხმარება ექიმს, განსაზღვროს სავარაუდო მიზეზი;

ბავშვის სამედიცინო ისტორიის, გასინჯვის, ანალი­ზე­ბისა და გამოსახულებითი კვლევების შედეგები ექიმს სპეციფიკური მიზეზის დადგენის საშუალებას აძ­ლევს;

მკურნალობა მოიცავს ქცევისა და დიეტის შეცვლას, ზოგჯერ მედიკამენტებსაც.

ბავშვებში შარდის შეუკავებლობას მოზრდილთაგან განსხვავებული მიზეზები და მკურნალობა აქვს. იგი შე­­­იძ­­­ლება განვითარდეს ღამით (ჩასველება ანუ ღამის ენურეზი). ღამის ენურეზი უფრო ხშირია ბიჭებში და, რო­გორც წესი, 9 წლის ასაკისთვის ეს პრობლემა გამოს­წორდება. დღისით შარდის შეუკავებლობას დღის ენურეზი ეწოდება. იგი უფრო ხშირი გოგონებშია და რამდენიმე სხვადასხვა მიზეზი აქვს ხოლმე.

შარდის შეუკავებლობის თავისებურება ეხმა­რება ექიმს სავარაუდო მიზეზის განსაზღვრაში. თუკი ბავშვს დღისითაც მუდმივად აღენიშნება უნებლიე შარდვა, გა­მომწვევი მიზეზი შესაძლოა რაიმე თანდაყოლილი, ანატომიური დეფექტი ან განსაკუთრებული ქცევა იყოს. ხერხემლის დეფექტის, ზურგის ტვინის თიაქრის დროს შე­იძლება შარდის ბუშტის ნერვები დაზი­ან­დეს, რაც შეუკავებლობას გამოიწვევს. ასეთი დეფექტის არსებობა ადვილად დგინდება. ზოგ ახალშობილს შარდის ბუშტის ან შარდსადენის განვითარების დარღვევა აქვს, რაც შარდის მუდმივ გამოყოფას იწვევს (სრული შეუკავებლობა). ზოგ შემთხვევაში, თანდაყოლილი დეფექტის გამო შარდსაწვეთი შარდის ბუშტის გარეთ ბოლოვდება და შეუკავებლობა ვითარდება. ზოგ ბავშვს ზედმეტად აქტიური ბუშტი აქვს, რომლის სპაზმიც იოლად ვითარდება ან იგი ძნელად იცლება.

დღისით შარდის შეუკავებლობას ზოგი სპე­ცი­ფიკური ქცევაც იწვევს, განსაკუთრებით გო­გო­ნებში. მათ შორისაა: იშვიათად მოშარდვა და არასწორ პოზაში მოშარდვა, რის დროსაც შარდი საშოში იჟონება და ფეხზე ადგომის მერე წვეთებად გამოდის. ზოგ გოგონას სიცილის დროს შარდის ბუშტის სპაზმი უვითარდება, ე.წ. შე­უ­კა­­ვებლობა კისკისის დროს.

თუკი შეუკავებლობა ახალგანვითარებულია და ბავშვს მანამდე პრობლემა არ ჰქონია, ექიმი ივარაუდებს, რომ რაიმე დროებითი მდგომარეობა იწვევს ამას. შესაძლო მიზეზებია: შეკრულობა, დიეტა, ემოციური სტრესი, ინფექციები, სექსუალური ძალადობა. საშარდე გზე­ბის ბაქტერიული ინფექციები და შარდის ბუშტის გამაღიზიანებელი ვირუსული ინფექ­ცი­ები (ვირუსული ცისტიტი) ხშირადაა პრობლე­მის მიზეზი. შარდის გამოჟონვის თავიდან ასა­ცილებლად ბევრი ბავშვი ფეხს ფეხზე იდებს ან სხვა პოზას იღებს, რაც საშარდე გზების ინფექციის განვითარების რისკს ზრდის. სქესობრივად აქტიურ მოზარდებს ეს პრობლემა შეიძ­ლება სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციის გამო ჰქონდეთ. კოფეინის შემცველი და მჟავე სასმელები, როგორიცაა ფორთხოლის ან პომი­დვრის წვენი, აღიზიანებს შარდის ბუშტს და შა­რ­დის გამოჟონვას იწვევს. შეუკავებლობა შე­იძ­ლება შაქრიანი ან უშაქრო დიაბეტის მქონე ბავ­შვებში განვითარდეს, რადგან ამ დაავადებების დროს დიდი რაოდენობით შარდი წარმო­იქმნება.

ზოგჯერ პრობლემის მიზეზის მიგნება სიმპტომებითა და გასინჯვის შედეგების მიხედვით შეიძლება. ინფექციის დასადგენად შარდის ანალიზი კეთდება და ზოგჯერ შარდის კულტურაც ითესება. შაქრიანი ან უშაქრო დიაბეტის სადიაგნოსტიკოდ სისხლის, შარდის ანალიზები კეთდება შაქრისა და ელექტროლიტების დონის განსასაზღვრად. თუკი თანდაყოლილი დეფექტის არსებობაა საეჭვო, თირკმლებისა და შარდის ბუშტის ულტრასონოგრაფია და ხერხემლის რენტგენოგრაფია შეიძლება გახდეს საჭირო. ზოგჯერ, ასევე ინიშნება თირკმლებისა და შარდის ბუშტის სპეციალური რენტგენოგრაფიული კვლევა, ე.წ. მოშარდვის ცისტოურეთროგრამა. ამ დროს საკონტრასტო ნივთიერება კათეტერით შეჰყავთ შარდის ბუშტში, რაც საშუალებას იძლევა საშარდე გზების აგებულებისა და შარდის დინების მიმართულების გამოსახულება მივიღოთ.

მკურნალობა შარდის შეუკავებლობის ფორმის მი­­ხედ­­ვით ინიშნება. ინფექციის საწინააღმდეგოდ ან­ტი­ბი­­ო­ტი­კები გამოიყენება. შესაძლოა ეფექტური იყოს შე­­კ­­­რუ­ლობის მოხსნა და მისი თავიდან აცილება, 2-3-საათი­ანი ინ­ტერ­ვალებით მოშარდვა, ზედმეტად აქ­ტი­ური შარ­დის ბუშტის დროს – ბიოუკუკავშირი და ქცევების ცვლი­ლებები, გამომწვევი მიზეზის მიხედვით. სა­სურ­ვე­ლია საკვების სწორად შერჩევა და შარდის ბუ­შ­ტის გა­მა­ღიზიანებლების შეზღუდვა. თუკი ქცევის ცვლილებები არ არის საკმარისი, შარ­დის ბუშტის სპაზმის საწინააღმდეგოდ ზოგი მე­დი­კამენტი შეიძლება დაინიშნოს, მაგალითად, ოქ­სი­ბუ­ტინინი. თანდაყოლილი, ანატომიუ­რი დე­ფექ­ტების მქონე ბავშვებს შეიძლება ოპერ­ა­ცი­ული ჩარევა, მედიკამენტები, ან ხანგამოშვებითი კათეტერიზაცია დასჭირდეთ.