“ისპანახობა” წარმოადგენს ერთ-ერთ გამორჩეულ და საინტერესო დღესასწაულს საქართველოს ისტორიაში.
ის იყო სახეშეცვლილი ფორმა ძველი წარმართული დღესასწაულისა, რომელიც მოგვიანებით ქრისტიანულ კალენდარში შევიდა. “ისპანახობა” ილია ჭავჭავაძესთან და სხვა ცნობილ ქართველებთან დაკავშირებული კულტურული და სოციალური ღონისძიება იყო. ამ სტატიაში განვიხილავთ ამ კარნავალის ისტორიას, მნიშვნელობას და ტრადიციებს.
ისპანახობის წარმოშობა და ისტორია
“ისპანახობა” ქართული კულტურის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დღესასწაული იყო, რომელიც მომდინარეობდა ძველი წარმართული დღესასწაულიდან – “ყეენობიდან”. “ყეენობა” მრავალეთნიკური ხასიათის მქონე ღონისძიება იყო, რომელიც 1880 წელს მთავრობამ აკრძალა. თუმცა, ქართველი ხალხის მიერ ჩამოყალიბდა ახალი სახე – “ისპანახობა”, რომელიც შეინარჩუნა “ყეენობის” ძირითადი ელემენტი – ქეიფი. სახელის წარმოშობა და ტრადიციები სახელწოდება “ისპანახობა” მომდინარეობს იმის გამო, რომ საქეიფო სუფრაზე მხოლოდ სამარხვო საჭმელი იყო წარმოდგენილი.
“ისპანახობის” მნიშვნელოვანი ტრადიცია იყო ქაღალდის გვირგვინების, ჩაჩების და პამპულას ტანისამოსის ჩაცმა. იოსებ გრიშაშვილის თქმით, “ჩვენს ხალხს ისე არაფერი უყვარს, როგორც მასსიური გასართობი. კარჩაკეტილი, ოჯახის ვიწრო ფარგალში მოქცეული გართობა მის გაშლილ ბუნებისათვის ბორკილს წარმოადგენს”. ისპანახობის სოციალური და კულტურული მნიშვნელობა “ისპანახობა” ქართველი ხალხისთვის იყო არა მხოლოდ გასართობი, არამედ სოციალური ღონისძიებაც. ეს იყო ადგილი, სადაც სხვადასხვა სოციალური ფენის წარმომადგენლები ერთად ქეიფობდნენ და ერთიანდებოდნენ. “ისპანახობის” დროს შეზარხოშებული მოქეიფენი აგროვებდნენ ფულს, რომელიც შემდეგ მზითევად იყენებდნენ ვინმე ღარიბი გასათხოვარი ქალისთვის. პერსონაჟები და ცნობილი პიროვნებები “ისპანახობას” ხშირად ესწრებოდნენ ცნობილი ქართველები და პოეტები, რომლებიც დღესასწაულის უმთავრეს პერსონაჟებად იქცეოდნენ. გრიგოლ ორბელიანის მიერ ორგანიზებული “ყეენობა” იყო ერთ-ერთი ყველაზე გრანდიოზული ღონისძიება.
დღეს, “ისპანახობა” უკვე ისტორიის ნაწილია და მისი შესახებ ძალიან ცოტას სმენია. თუმცა, 100 წლის წინ ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი დღესასწაული, რომელიც აერთიანებდა ქართველ ხალხს და ქმნიდა მასსიურობისა და ერთიანობის განცდას. “ისპანახობა” იყო სოციალური და კულტურული ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც სამწუხაროდ, დავიწყებას მიეცა.
კითხვის გაგრძელება
მასალის გამოყენების პირობები
